3.6/5 - (5 bình chọn) Để học thuộc và nhớ lâu các sự kiện Lịch sử Môn Sử vốn "nổitiếng" khó nhớ vì quá nhiều mốc lịch sử. Con số lằng nhằng với hàng loạt các sựkiện bất kỳ bạn học sinh nào cũng sợ. Nhưng không phải không có cách nhớ các mốc sự Sáng kiến kinh nghiệm Ứng dụng Bản Đồ Tư Duy trong phát triển bài mới môn lịch sử. Lượt xem: 2710 Lượt tải: 11. Báo cáo Sáng kiến kinh nghiệm Hướng dẫn học sinh khai thác kênh hình sách giáo khoa lịch sử 9. Lượt xem: 1926 Lượt tải: 11 Tôi nhận thấy việc sử dụng phương pháp hướng dẫn học sinh tự học ở nhà trong môn Lịch sử là rất cần thiết, giải quyết được những vấn đề đã nêu. 1930 ở trường THPT Như Xuân 2 thông qua việc hướng dẫn học sinh tự học", để tải tài liệu gốc về máy bạn Bước 5:Hướng dẫn học sinh tự học: (Gv thể hiện trên bảng phụ) *Đối với bài học ở tiết học này: -Học bài cũ,chú ý về sự phát triển kinh tế làm bài tập trong vở bài tập lịch sử. -Sưu tầm tài liệu,tranh ảnh về những nghề thủ công truyền thống ở Tây Ninh hiện nay. Độc lập - Tự do - Hạnh phúc HƯỚNG DẪN ĐIỀU CHỈNH NỘI DUNG DẠY HỌC CẤP TRUNG HỌC CƠ SỞ MÔN LỊCH SỬ (Kèm theo Công văn số 3280/BGDĐT-GDTrH ngày 27 tháng 8 năm 2020 của Bộ trưởng Bộ GDĐT) 1. Lớp 6 TT Bài Nội dung điều chỉnh Hướng dẫn thực hiện 1 Bài 3. ĐỀ TÀI : HƯỚNG DẪN HỌC SINH HỌC TỐT MÔN TIN HỌC TIỂU HỌC === * Một số biện pháp để dạy tin học có hiệu quả hơn trong bậc tiểu học: *.1. Giáo viên có kế hoạch bài dạy, xây dựng ý tưởng, thiết kế bài dạy phù hợp: - Ngay từ bài học đầu tiên trong chương trình Mục tiêu của bộ môn Lịch sử 12. 1.4. Phương hướng đổi mới việc hướng dẫn học sinh tự kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh trong dạy học Lịch sử ở trường THPT 19 Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Hướng dẫn học sinh tự kiểm tra, đánh xmCQ. Bạn đang xem tài liệu "SKKN Kinh nghiệm rèn luyện kĩ năng Tự học cho học sinh môn Lịch sử 7", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trênMục lục Trang đầu. 2 Lí do chọn đề tài. 2 đích nghiên cứu 2 Đối tượng nghiên cứu. 3 Phương pháp nghiên cứu. 3 2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm. 3 Cơ sở lí luận. 3 Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm. 3 Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề. 6 Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệmđối với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường. 17 3. Kết luận, kiến nghị. 18 1. MỞ ĐẦU do chọn đề tài Hiện nay, các tiết học Lịch sử nói chung và Lịch sử Việt Nam nói riêng được tiến hành một cách sinh động nhờ có sự quan tâm đầu tư cho soạn giảng, đa dạng hóa hình thức tổ chức hoạt động cho học sinh trên lớp, đặc biệt là những bài giảng điện tử có nhiều kênh hình phong phú. Tuy nhiên, các tiết học này đa số là từ sự chuẩn bị từ các thầy cô mà chưa có sự chuẩn bị của học sinh. Vì vậy đa số học sinh tiếp thu kiến thức một cách thụ động, điều này không những không phát triển được tư duy của học sinh, mà ngược lại còn đẩy học sinh vào thế ỷ lại, mau quên dẫn đến thờ ơ với lịch sử, kể cả lịch sử dân tộc. Đặc biệt trong thời gian gần đây, các cơ quan truyền thông đang nêu lên một thực trạng mà cả xã hội quan tâm, đó là sự xuống cấp của bộ môn lịch sử trong ngành giáo dục Thái độ thờ ơ của học sinh đối với môn lịch sử và kết quả trong các kì tuyển sinh quá thấp, hàng ngàn bài thi môn lịch sử của học sinh không có điểm điểm 0, những bài thi “cười ra nước mắt”... Thực trạng đó, khiến tôi suy nghĩ nhiều, làm sao để khắc phục tình trạng đó và nâng cao nhận thức, kết quả học tập cho học sinh trong học tập lịch sử. Một thực tế đã mở ra một cơ hội thành công rất lớn cho cả người dạy và người học lịch sử. Đó là phải để cho người học chủ động tiếp thu kiến thức thông qua các nguồn tư liệu khác nhau. Từ đó dẫn đến yêu cầu phát triển kĩ năng tự học, tự chiếm lĩnh kiến thức của người học là rất lớn. Vì vậy người dạy phải có phương pháp để phát triển kĩ năng tự học trong học tập lịch sử cho HS. Qua kinh nghiệm công tác giảng dạy môn lịch sử và tìm hiểu thực tế, tôi mạnh dạn quyết định viết đề tài “ Kinh nghiệm rèn luyện kĩ năng Tự học cho học sinh môn lịch sử 7”, nhằm tạo cảm hứng học tập cho học sinh, có biện pháp giúp đỡ các em phát triển kĩ năng tự học và ghi nhớ kiến thức lịch sử một cách hiệu quả, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục và vị trí của môn lịch sử trong xã hội. đích nghiên cứu Bước đầu hình thành và rèn luyện cho học sinh các kĩ năng + Quan sát sự vật, hiện tượng; thu thập, tìm kiếm tư liệu lịch sử từ các nguồn khác nhau. + Nêu thắc mắc, đặt câu hỏi trong quá trình học tập và chọn thông tin để giải đáp + Phân tích, so sánh, đánh giá các sự vật, sự kiện, hiện tượng lịch sử. + Báo báo những kết quả học tập bằng lời nói, bài viết, hình vẽ, sơ đồ,.. + Có trách nghiệm với bản thân, gia đình và đất nước. Với các kĩ năng trên nhằm tránh lối dạy học truyền thụ một chiều sang dạy học theo phương pháp dạy học tích cực nhằm giúp HS phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo, rèn luyện khả năng và thói quen tự học, tinh thần hợp tác, kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tạo hứng thú trong học tập cho HS. Qua đây HS chủ động tìm tòi, khám phá, phát hiện, rèn luyện và xử lí thông tin, tự hình thành hiểu biết, năng lực, phẩm chất. Học để đáp ứng những yêu cầu cuộc sống hiện tại và tương lai.[3] tượng nghiên cứu Học sinh khối 7 trường THCS Quảng Long. pháp nghiên cứu Trong việc thực hiện nghiên cứu một vấn đề - đề tài, một sự vật hiện tượng chúng ta cần thực hiện nhiều phương pháp, trong đề tài này tôi cũng sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu như Tìm hiểu, điều tra thực tế, thống kê, phân tích, đánh giáNhững phương pháp này đã góp phần rất lớn cho tôi hoàn thành đề tài này.[4] 2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM. Cơ sở lí luận Khái niệm a. Khái niệm kỹ năng Kỹ năng là khả năng ứng dụng tri thức khoa học vào thực tiễn Từ điển tiếng Việt. Có nhiều định nghĩa khác nhau về kỹ năng. Các định nghĩa thường bắt nguồn từ góc nhìn chuyên môn và quan niệm của mỗi cá nhân . Tuy nhiên hầu hết chúng ta đều thừa nhận rằng kỹ năng được hình thành khi chúng ta áp dụng tri thức khoa học vào thực tiễn. Kỹ năng học được do quá trình lặp đi lặp lại một hoặc một nhóm hành động nhất định nào đó. Kỹ năng luôn có chủ đích và định hướng rõ ràng. Vậy, Kỹ năng là năng lực hay khả năng của chủ thể thực hiện thuần thục một hay một chuỗi hành động trên cơ sở hiểu biết kiến thức hoặc kinh nghiệm nhằm tạo ra kết quả mong đợi.[3] b.. Khái niệm tự học Người ta cũng có nhiều quan niệm về tự học, có người cho rằng Tự học là học riêng một mình ? ... Trong quá trình học tập bao giờ cũng có tự học, nghĩa là tự mình học tập hoặc hợp tác với bạn nhóm học, không có sự giảng dạy một cách trực tiếp của giáo viên...tự bản thân tìm tòi, lao động bằng tri óc để nắm bắt, hiểu một vấn đề, một sự vật hiện tượng... Vậy, Tự học là quá trình tự mình lao động trí óc để chiếm lĩnh tri thức.[3] c. Khái niệm kỹ năng tự học Từ hai khái niệm trên, chúng ta thấy rằng kỹ năng tự học là khả năng làm chủ các hoạt động học tập của bản thân người học một cách đúng đắn khoa học để đạt hiệu quả mong đợi, như kỹ năng lập được kế hoạch tự học- thời gian địa điểm học hợp lý, kỹ năng đọc sách, nghe giảng, ghi chép bài... người học xác định được mục tiêu, mục đích, phương pháp học tập một cách hợp lý và đạt hiệu quả cao. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm a. Thuận lợi Hiện nay, cùng với sự phát triển chung của xã hội, người giáo viên cũng như học sinh có điều kiện tiếp thu nhiều nguồn thông tin truyền hình, báo chí, Internet, các tư liệu lịch sử phong phú, đa dạng và các phương tiện bổ trợ cho công tác dạy và học. Trong quá trình dạy học ở nhà trường phổ thông, được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, đặc biệt là phía nhà trường đã tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho người giáo viên hướng dẫn, truyền đạt kiến thức cho học sinh. Đa số học sinh, phụ huynh cũng thấy được tầm quan trọng của việc học tập để phục vụ cho tương lai, cho nên 1 số học sinh cũng có ý thức cao trong việc học tập và phụ huynh cũng lo lắng quan tâm đến việc học của con cái nhiều hơn. b. Khó khăn Cùng với những thuận lợi như đã nói ở trên, thì trong công tác giảng dạy tôi cũng nhận thấy được nhiều khó khăn,bất cập, đó là nguyên nhân dẫn đến chất lượng của bộ môn lịch sử ngày càng sa sút. Tuy nhiên, trong đề tài này tôi chỉ trình bày một cách ngắn gọn một số nguyên nhân cơ bản nhất dẫn đến tình trạng đó. Thứ nhất, trong nhận thức chung, chúng ta còn xem nhẹ môn học lịch sử, coi môn lịch sử là “môn phụ”- cho nên học sinh chưa thật sự ý thức trong việc học tập môn học này. Thứ hai, chương trình học và việc giảng dạy bộ môn Lịch sử còn nhiều vấn đề tồn tại chúng ta thấy rằng từ sau đổi mới chương trình và sách giáo khoa được áp dụng từ năm học 2006-2007 của Bộ Giáo dục và đào tạo thì “dung lượng” kiến thức nhiều mà “thời lượng” thì quá ít... dẫn đến phương pháp giảng dạy của giáo viên còn ít chú ý đến rèn luyện phát triển khả năng tư duy độc lập của học sinh. Thứ ba, nhiều giáo viên bộ môn lịch chưa thật sự tâm huyết với nghề. Thứ tư, từ những nguyên nhân dẫn đến học sinh “chán” - không hứng thú với môn lịch sử, học lịch sử chỉ là để đối phó trong thi cử, nên đa số học sinh, học lịch sử theo phương pháp “thuộc lòng”, “máy móc”... và còn nhiều nguyên nhân khác nữa. Chính những vấn đề đó mà có những bài thi của học sinh “cười ra nước mắt”, những bài thi điểm 0... còn nhiều, đặc biệt trong kì thi THPT Quốc gia năm 2015 có cụm thi chỉ có một hoặc hai thí sinh dự thi môn Lịch sử. Chứng tỏ học sinh phần lớn chưa thực sự đam mê tìm hiểu môn Lịch sử. Ở trường THCS Quảng Long cũng không nằm ngoài thực trạng đó. Năm học 2016-2017 tôi thử nghiệm không áp dụng đề tài này trong giảng dạy thì tôi thấy học sinh chưa hứng thú trong học tập, khó nhớ nội dung các kiến thức, hoặc có những học sinh do chăm chỉ mà nhớ thì các em cũng không nhớ lâu. Kết quả thực nghiệm như sau Lớp Sĩ số Giái Kh¸ TB YÕu Km SL % Sl % SL % SL % SL % 7A 35 6 17,1 10 28,6 15 43,2 4 11,4 0 0 7B 36 1 2,8 9 25 20 55,6 6 16,6 0 0 c. Sự cần thiết phải phát triển kỹ năng tự học của học sinh trong nhà trường phổ thông. Trong xu thế phát triển của thời đại và công cuộc cải cách giáo dục của Bộ Giáo dục và đào tạo, ngành giáo dục hiện nay xác định học sinh là trung tâm, là người chủ động tích cực và sáng tạo, người giáo viên chỉ đóng vai trò là người điều khiển hướng dẫn học sinh học tập. Cùng với những bất cập mà tôi đã trình bày ở phần thực trạng về chương trình trình học lịch sử hiện nay “dung lượng” kiến thức nhiều mà “thời lượng” thì quá ít... Chính vì thế mà người giáo viên dạy học môn lịch sử không thể truyền đạt cho học sinh một lượng kiến thức “khổng lồ” được... mà chỉ có một trong hai cách -Một là, giáo viên đọc cho học sinh ghi chép toàn bộ kiến thức cho học sinh- theo chuẩn kiến thức kỹ năng của Bộ Giáo dục ban hành. -Hai là, giáo viên giữ vai trò là người hướng dẫn học sinh tự học-tự tìm hiểu là chính; chỉ giảng giải phân tích một số nội dung trọng tâm cần thiết. Tuy nhiên cách thứ nhất là đi ngược lại với xu thế phát triển của khoa học giáo dục hiện đại và hướng dẫn chỉ đạo của Bộ Giáo dục, vậy nên người giáo viên phải luôn xác định học sinh là trung tâm còn mình là người hướng dẫn học sinh tự tìm hiểu chiếm lĩnh tri thức. Nhà giáo dục học Usinxki nói rằng “nhiệm vụ chủ yếu của thầy giáo không phải là truyền đạt kiến thức mà dạy cho học sinh biết suy nghĩ ”.[4] Như vậy, vấn đề tự học của học sinh là rất quan trọng vì đó là một khâu trong một quá trình thống nhất của việc dạy học, nhằm phát huy năng lực độc lập tư duy của các em trên lớp cũng như ở nhà. Điều này xuất phát từ nguyên lý giáo dục gắn nhà trường với đời sống. Với việc xác định học sinh là trung tâm, giáo viên là người điều khiển, hướng dẫn học sinh thì người giáo viên đóng vai trò hết sức quan trọng, đó là người giáo viên phải nắm vững kiến thức của toàn bộ chương trình và phải lập được kế hoạch giảng dạy khoa học mang tính bao quát và cụ thể- đặc biệt là giáo án trong từng tiết dạy... d. Một số lưu ý khi học sinh tự học Việc tự học của học sinh là rất quan trọng và đóng vai thành bại kết quả học tập của người học. Tuy nhiên, khi mới áp dụng cách học này học sinh còn gặp nhiều khó khăn, bỡ ngỡ và nhiều khi cảm thấy không hiệu quả bằng cách học truyền thống . Cho nên, trong quá trình tự học, học sinh cần lưu ý một số vấn đề. - Trước hết, học sinh cần nắm rõ thế nào là tự học; tự học là một chu trình 3 giai đoạn Tự nghiên cứu, tìm tòi- Tự thể hiện- Tự kiểm tra và điều chỉnh. Chu trình này thực chất là con đường phát hiện vấn đề, định hướng cách giải quyết và giải quyết vấn đề học tập. - Thứ hai, học sinh cần xác định mục tiêu, nội dung học tập. Mục tiêu là cái đích chúng ta muốn đạt được, từ đó chúng ta mới xác định được nội dung cần học và xây dựng phương pháp học tập. Chỉ khi nào xác định được mục tiêu-mục đích thì học mới hiệu quả. - Thứ ba, học sinh cần xây dựng được kế hoạch học tập một cách khoa học rõ ràng và cố gắng thực hiện đúng kế hoạch. - Thứ tư, học sinh phải có phương pháp, cách học hiệu quả. Phương pháp đúng đắn là chìa khóa đi tới thành công trong học tập. giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề. Trong đề tài này tôi xin đưa ra một số biện pháp để rèn kĩ năng tự học và ghi nhớ kiến thức lịch sử cho học sinh. a. Tìm ý cơ bản và tập diễn đạt các ý bằng ngôn ngữ của mình. Khi học bài học sinh không nên học nguyên văn trong sách giáo khoa, hoặc nội dung bài học mà giáo viên truyền thụ ở lớp... Cách học như vậy mang tính “máy móc” còn gọi là học “thuộc lòng”, dẫn đến nặng nề, khó hiểu và khó nhớ. Để nhớ được kiến thức cơ bản, các em nên kết hợp sách giáo khoa, bài giảng của giáo viên, vở ghi... Trước hết, học sinh cần phải nhớ các phần, mục chính rồi sau tìm xem mỗi phần, mục ... gồm mấy ý chính rồi diễn đạt bằng ngôn ngữ của mình để học. Học sinh chỉ cần nhớ “ý” chứ không cần thiết nhớ “văn” có nghĩa học sinh không nhất thiết phải diễn đạt nói và viết giống hệt như sách giáo khoa hoặc như lời giảng của thầy cô, miễn sao đúng là được. [5] Ví dụ 1 Bài 11 Lớp 7 Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống 1075-1077. Đây là bài học có nhiều mốc thời gian và sự kiện. Vì vậy sẽ rất khó khăn cho học sinh để nhớ và học bài học. Cho nên giáo viên chia học sinh thành các cặp đôi và yêu cầu các cặp lập bảng thống kê, chia thành 2 cột cột thời gian- cột sự kiện. Sau khi hiệu lệnh thời gian kết thúc cặp nào xong trước sẽ được trình bày GV chấm điểm và ưu tiên được công 1 điểm thưởng xong trước; còn lại các cặp khác đối chiếu với kết quả của bạn để chấm điểm cho cặp của mình. Ví dụ 2 Đối với các bài học về tình hình kinh tế các triều đại Bài 9 Nước Đại Cồ Việt thời Đinh Tiền Lê Tiết 2; bài 12 Đời sống kinh tế, văn hóa ; bài bài 13 Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII Tiết 2 - Những bài này đều có đặc điểm chung là nêu tình hình kinh tế Nông nghiêp, thủ công nghiêp, thương nghiệp. - Để học tốt những bài học này học sinh chỉ cần nắm được các qui luật sau + Kinh tế nông nghiệp Biện pháp của nhà nước Thủy lợi, khai hoang.....; kết quả đạt được. + Thủ công nghiệp Thủ công nhà nước, thủ công truyền thống trong nhân dân. + Thương nghiệp Nội thương buôn bán trong nước, Ngoại thương buôn bán với nước ngoài. Trên cơ sơ các ý cơ bản đã chọn, học sinh tập diễn đạt theo ngôn ngữ của mình. Khi mới học theo phương pháp này học sinh sẽ gặp nhiều khó khăn như trình bày dài dòng, vấp váp và có khi thiếu chính xác, có thể diễn đạt sai kiến thức... Tuy nhiên, khi đã tập học theo cách này nhiều, thuần thục trở thành kỹ năng thì rất dễ học, dễ nhớ và nhớ lâu. Khi học tập bằng phương pháp này học sinh cũng cần tự tổ chức các buổi học nhóm- chỉ cần hai học sinh truy bài cho nhau để kiểm tra nhau và tự điều chỉnh. b. Sơ đồ Trong phương pháp học Tìm ý cơ bản và tập diễn đạt theo ngôn ngữ của mình, học sinh tìm ý cơ bản sau đó có thể sơ đồ hóa, công thức hóa ... đơn vị kiến thức cho ngắn gọn, đơn giản... tránh gây nhiễu giữa những đơn vị nội dung kiến thức gần giống nhau. Khi sử dụng học bài bằng phương pháp này người giáo viên đóng vai trò hết sức quan trọng, cần hướng dẫn cụ thể cho học sinh lập sơ đồ... Những nội dung phức tạp hoặc các giai đoạn lịch sử thì giáo viên có thể cung cấp sẵn cho học sinh rồi hướng dẫn học sinh tự nghiên cứu và phát biểu... Ví dụ Bài 12 Đời sống kinh tế văn hóa Tiết 2; Bài 15 Sự phát triển kinh tế và văn hóa nhà Trần Tiết 1; Nước Đại Việt thời Lê sơTiết 2 Khi dạy về các giai cấp, tầng lớp trong xã hội giáo viên có thể yêu cầu học sinh lập sơ đồ, sau đó phát triển các ý. Quý tộc NDCX Nô lệ Vua Quan sát sơ đồ học sinh kết hợp sách giáo khoa và lời giảng của giáo viên... học sinh có thể biết được xã hội phong kiến nước ta chia thành các giai cấp, tầng lớp nào Nông dân là tầng lớp đông đảo nhất và có vai trò to lớn; nhận đất canh tác và nộp tô thuế. Quý tộc vua, quan, địa chủ là tầng lớp bóc lột có nhiều của cải và quyền thế. Nô lệ Số lượng không nhiều, chủ yếu phục vụ, hầu hạ tầng lớp quý tộc. Bên cạnh việc lập sơ đồ, công thức chúng ta còn có thể lập dàn ý theo dạng cành cây, lập niên biểu, biểu đồ ....Có thể nói rằng, áp dụng phương pháp dạy học này giúp học sinh có thể độc lập tư duy và từng bước rèn luyện kỹ năng tự học ngày càng hiệu quả hơn. c. So sánh So sánh cũng là cách học hiệu quả để ghi nhớ kiến thức, trong lịch sử có những đơn vị nội dung kiến thức tương đồng hoặc tương phản... Học sinh có thể so sánh về đơn vị nội dung kiến thức, về sự kiện, số liệu, các nhân vật lịch sử, so sánh về thuật ngữ gần giống nhau nhưng nội dung hoàn toàn khác nhau... so sánh theo cặp phạm trù hoặc lập bảng... và điều đó giúp học sinh tránh tình trạng nhầm lẫn kiến thức trong quá trình học tập. Với cách học này, chúng ta đưa các nội dung kiến thức lại gần với nhau từ đó nhận rõ hai nội dung đơn vị kiến thức đó có điểm gì chung nhất và điểm khác biệt nào cần nhớ rõ, từ đó học sinh có thể học một mà biết được hai và đạt hiệu quả cao hơn. Ví dụ 1 Bài 5 Ấn Độ thời phong kiến, mục 2. Giáo viên chia học sinh theo nhóm Yêu cầu các nhóm lập bảng so sánh 3 vương triều khác nhau ở Ấn Độ thời kì phong kiến. Nội dung so sánh Vương triều Gup-ta Vương triều Đê-li Vương triều Mô-gôn Thời gian hình thành, kết thúc. Quốc gia lập nên Chính sách kinh tế Chính sách văn hóa Ví dụ 2 Bài 10 Nhà Lý đẩy mạnh công cuộc xây dựng đất nước; bài Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII. Sau khi học xong quân đội nhà Trần giáo viên cho học sinh so sánh quân đội thời Lí với quân đội thời Trần. Triều đại Giống nhau Khác nhau Quân đội Triều Lí Quân đội triều Trần Học lịch sử có rất nhiều sự kiện khó nhớ, nhưng chúng ta nếu biết vận dụng tìm những điểm chung tương đối và đưa ra so sánh thì một số sự kiện ghi nhớ rất đơn giản. Trong thực tế có rất nhiều đơn vị kiến thức nội dung có mà chúng ta có thể áp dụng đưa vào so sánh để học một cách hiệu quả cao. d. Kênh hình Tranh ảnh, lược đồ, bản đồ...... Kênh hình bao gồm bản đồ, lược đồ, tranh ảnh lịch sử, là những phương tiện dạy học rất đặc trưng của bộ môn Lịch sử, nó giúp cho học sinh tái hiện những sự kiện, nhân vật trong quá khứ. Theo xu hướng hiện nay là giảm bớt thuyết trình của giáo viên, tạo điều kiện để học sinh học tập tích cực nên chúng được sử dụng như là một nguồn cung cấp kiến thức giúp học sinh tự tìm tòi, phát hiện những kiến thức và rèn luyện kĩ năng bộ môn chứ không chỉ để minh hoạ cho lời giảng của giáo viên. Như vậy kênh hình là đối tượng để học sinh chủ động, tự lực khai thác kiến thức dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Do đó việc rèn luyện cho học sinh kĩ năng khai thác tốt kênh hình trong học tập bộ môn Lịch sử là một yêu cầu cấp thiết và mang tính quyết định đến sự thành công trong dạy - học của thầy và trò. [2] Qua khai thác kênh hình, GV cần chú ý rèn luyện cho học sinh những kĩ năng - Kĩ năng quan sát, nhận xét - Kĩ năng mô tả, tường thuật - Kĩ năng phân tích, nhận định đánh giá Để rèn luyện được các kĩ năng đó, trong việc tổ chức khai thác kênh hình, giáo viên tiến hành các bước sau Bước 1 Hướng dẫn học sinh tham gia một “chuyến du lịch” bằng cách giới thiệu sơ lược và hấp dẫn những hình ảnh trong sách giáo khoa Bước 2 Nêu mục đích làm việc với tranh ảnh Bước 3 Đưa ra những câu hỏi gợi ý để học sinh có cơ sở khai thác kiến thức từ tranh ảnh. Bước 4 Tổ chức cho học sinh trả lời câu, hỏi trên cơ sở các em tự phát hiện kiến thức mới. Bước 5 Cho HS nhận xét, bổ sung và GV đi đến kết luận. Hình ảnh này có chủ đề là gì? Tranh ảnh Em có liên hệ so sánh gì với quá khứ? Dự đoán gì trong tương lai? Em thu nhận được những thông tin gì qua hình ảnh đó? Em có cảm nhận và bày tỏ gì? Cụ thể Ví dụ Bài 15 Sự phát triển kinh tế văn hóa thời Trần - Học sinh quan sát hình 35 SGK [1], để khai thác hình này học sinh cần phải - Xác định chủ đề của hình 35,36 Sản phẩm thủ công trong nền kinh tế thủ công nghiệp thời Trần. - Cảm nhận từ hình 35 Đây là những sản phẩm thủ công hết sức tinh xảo, độc đáo, hoa văn sắc nét, tinh tế. - Bày tỏ thái độ Cảm phục tài năng những người thợ thủ công trong thời kì phong kiến nhà Trần con người lúc đó chưa có sự hỗ trợ của máy móc nhưng với bàn tay khéo léo, khối óc sáng tạo họ đã làm được những sản phẩm th Ngày đăng 03/04/2013, 0949 Hướng dẫn, học sinh tự, kiểm tra, đánh giá, học tập lịch sử, thế giới lớp 10 , trường Trung học phổ thông A. PHẦN MỞ ĐẦU 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Vấn đề đổi mới phương pháp dạy học Lịch sử nói chung, phương pháp kiểm tra, đánh giá và tự kiểm tra, đánh giá trong dạy và học Lịch sử nói riêng là một trong những vấn đề mang tính chiến lược cấp thiết trước những yêu cầu đổi mới toàn diện của đất nước. Đổi mới nền giáo dục và đào tạo có ý nghĩa vô cùng lớn lao, là yếu tố quan trọng hàng đầu đáp ứng việc “đào tạo bồi dưỡng và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực để đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá”. Cùng với việc đổi mới về nội dung, chương trình giảng dạy, chúng ta cần đổi mới cả về phương pháp dạy học trong đó có đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá và tự kiểm tra, đánh giá. Việc xác định phương pháp dạy học nói chung và dạy học Lịch sử nói riêng là yêu cầu khách quan cấp thiết để thực hiện đúng mục tiêu đào tạo của nước ta như trong hội nghị lần thứ II Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng Sản Việt Nam khoá VIII đã đề ra nghị quyết về định hướng phát triển giáo dục, đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá và nhiệm vụ đến năm 2010 như sau “Nhằm xây dựng những con người và thế hệ thiết tha gắn bó với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, có đạo đức trong sáng, có ý chí kiên cường xây dựng và bảo vệ tổ quốc; công nghiệp hoá, hiện đại hoá; gìn giữ và phát huy các giá trị văn hoá của dân tộc và con người Việt Nam, có ý thức cộng đồng và phát huy tính tích cực của cá nhân, làm chủ trí thức và khoa học công nghệ hiện đại, có tư duy sáng tạo, có tính tổ chức và kỷ luật; có sức khoẻ, là những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng” vừa “chuyên” như lời căn dặn của Bác Hồ”. Xuất phát từ mục tiêu trên, việc dạy học Lịch sử phải đáp ứng được mục tiêu của Đảng và Nhà nước đề ra, nhất là việc đổi mới phương pháp dạy học. Như vậy, vấn đề đổi mới giáo dục đào tạo nói chung, đổi mới phương pháp dạy học Lịch sử nói riêng trong đó có phương pháp kiểm tra, đánh giá và tự kiểm tra, đánh giá trong dạy và học lịch sử luôn được Đảng 1 và nhà nước quan tâm. Mặt khác, việc đổi mới phương pháp dạy học là một trong những biện pháp hữu hiệu để nhà trường và giáo viên thực hiện tốt những mục tiêu trên. Để thực hiện tốt những mục tiêu của Đảng và nhà nước về giáo dục, đào tạo, nhà trường phổ thông đóng vai trò quan trọng. Bộ môn Lịch sử với chức năng nhiệm vụ của mình góp phần tích cực vào việc thực hiện mục tiêu đào tạo và Lịch sử được xem như là một môn học quan trọng và có ưu thế trong việc giáo dục thế hệ trẻ. Tri thức Lịch sử là một trong những phương tiện giáo dục có hiệu quả về tư tưởng tiến bộ, phẩm chất đạo đức cách mạng. Lịch sử giáo dục cho con người lòng tin vào chính nghĩa và chân lý, có tác dụng rất tốt trong việc giáo dục lòng yêu nước, tinh thần quốc tế vô sản, lòng yêu lao động, rèn luyện ý thức năng lực thẩm mỹ. Chính vì Lịch sử có vai trò lớn như vậy cho nên việc cải tiến phương pháp dạy học Lịch sử là việc rất quan trọng nhằm góp phần phát triển toàn diện học sinh. Chính vì vậy mà việc học tập và dạy học Lịch sử luôn đóng vai trò không thể thiếu trong sự nghiệp xây dựng đất nước. Tuy nhiên, hiện nay, việc dạy và học Lịch sử ở các trường phổ thông, bên cạnh ưu điểm vẫn còn một số hạn chế cần được khắc phục như chương trình dạy học Lịch sử vẫn còn nặng về lý thuyết, nhẹ về thực hành, chưa tạo được điều kiện cho học sinh phát huy tính tích cực, vận dụng những kiến thức đã học để tiếp thu kiến thức mới vào cuộc sống. Chính vì vậy cần phải đổi mới phương pháp dạy học Lịch sử trong đó phải nhất thiết tiến hành đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá và tự kiểm tra đánh giá trong dạy và học tập Lịch sử ở các trường phổ thông hiện nay. Một trong những nội dung đổi mới phương pháp dạy học được nhiều người quan tâm là đổi mới việc kiểm tra – đánh giá và tự kiểm tra, đánh giá trong dạy và học tập lịch sử. Việc kiểm tra, đánh giá học sinh của thầy giáo và tự kiểm tra, đánh giá của học sinh là một vấn đề hết sức quan trọng, bởi vì nó chẳng những là khâu cuối cùng đánh giá độ tin cậy cao mà còn có tác 2 dụng điều tiết trở lại hết sức mạnh mẽ đối với quá trình đào tạo. Như chúng ta đã thấy Dạy học là quá trình khép kín, để điều chỉnh quá trình này một cách có hiệu quả là cả người dạy và người học đều phải thu được những thông tin ngược từ việc kiểm tra – đánh giá kết quả học tập. Việc hướng dẫn học sinh tự kiểm tra, đánh giá kết quả học tập là một công việc rất khó của phương pháp dạy học, giúp học sinh hình thành năng lực tự học, kỹ năng, kỹ xảo của bộ môn. Qua việc tự kiểm tra, đánh giá của học sinh giúp giáo viên sẽ thấy được những thành công và những vấn đề cần rút kinh nghiệm trong giảng dạy, hiểu rõ mức độ kiến thức và kỹ năng của học sinh. Từ đó có những biện pháp sư phạm tích cực, thích hợp nhằm nâng cao chất lượng dạy học. Vì vậy, tôi mạnh dạn lựa chọn đề tài “Hướng dẫn học sinh tự kiểm tra, đánh giá trong học tập lịch sử thế giới lớp 10 chương trình chuẩn ở trường Trung học phổ thông”. 2. LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ Vấn đề kiểm tra - kết quả học tập của học sinh từ lâu đã được nhiều nhà nghiên cứu trên thế giới, trong nước quan tâm và sử dụng vào trong dạy học. Tài liệu nước ngoài. Đến năm 1977, Becbi nhìn nhận vấn đề đánh giá theo khía cạnh khác, khá chính xác và đầy đủ, theo ông “Đánh giá giáo dục là sự thu thập và lý giải một cạc có bằng chứng như một phần của quá trình dẫn tới sự phán xét về giá trị theo quan điểm hành động”. Với quan niệm như vậy, Becbi đã đưa ra định nghĩa tương đối hoàn chỉnh, nó phản ánh khá đầy đủ bản chất của đánh giá giáo dục”. Theo Mager nhà nghiên cứu Pháp thì lại cho rằng Đánh giá là việc miêu tả tình hình của học sinh và giáo viên để dự đoán công việc phải tiếp tục và giúp học sinh tiến bộ”. 3 Trong cuốn giáo dục học - tập I của Savin ở chương X “Kiểm tra, đánh giá tri thức kỹ năng, kỹ xảo của học sinh” ông đã nêu rõ quan niệm về kiểm tra – đánh giá. Theo ông “Kiểm tra là một phương tiện quan trọng không chỉ để ngăn ngừa việc lãng quên mà còn để nắm được tri thức một cách vững chắc hơn…”. “Đánh giá có thể trở thành một phương tiện quan trọng để điều khiển sự học tập của học sinh, đẩy mạnh sự phát triển về công tác giáo dục của các em. Đánh giá được thực hiện trên cơ sở kiểm tra, đánh giá theo hệ thống 5 bậc Xuất sắc điểm 5, Tốt điểm4, Trung bình 3 điểm, Xấu điểm 2 và Rất xấu điểm 1. Như vậy, Savin đã quan niệm kiểm tra – đánh giá là hai hoạt động khác nhau nhưng có mối quan hệ biện chứng. Đặc biệt ông nhấn mạnh việc kiểm tra không dừng ở việc kiểm tra tri thức mà còn kiểm tra kỹ năng, kỹ xảo của học sinh. Theo tiến sĩ Đairi trong cuốn “Chuẩn bị giờ học Lịch sử như thế nào”, bằng những kinh nghiệm quý báu trong thực tế giảng dạy lịch sử ở nhà trường phổ thông, ông đã cho thấy tầm quan trọng, vị trí, ý nghĩa của việc kiểm tra – đánh giá kết quả học tậo bộ môn ở nhà trường. Đông thời, ông chỉ rõ “Kiểm tra không chỉ giới hạn ở chỗ phát hiện và cho điểm kiến thức, mà kiểm tra còn thúc đẩy học sinh học tập. Ngoài những chức năng kiểm tra và giáo dục, kiểm tra còn có chức năng giáo dưỡng và phát triển tư duy”. Cùng với Savin và Đairi, cũng nghiên cứu về hình thức kiểm tra – đánh giá. Ilina nhấn mạnh đến vai trò của kiểm tra – đánh giá, theo bà “Kiểm tra – đánh giá kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo là rất quan trọng và là thành phần cấu tạo cần thiết của quá trình dạy học”. Từ đó, Ilina nêu lên các chức năng của kiểm tra – đánh giá gồm chức năng kiểm tra, chức năng dạy học, chức năng giáo dục. Ngoài ra bà cũng đề cập đến vấn đề đánh giá, theo bà “Việc đánh giá là một phương tiện kích thích mạnh mẽ và có ý nghĩa giáo dục lớn trong điều kiện nếu như nó được giáo viên sử dụng đúng đắn”. Như vậy, cũng như Savin và Đairi, Ilina đánh giá cao vấn 4 đề kiểm tra – đánh giá, đều coi kiểm tra – đánh giá để nâng cao chất lượng dạy học. Như vậy, vấn đề kiểm tra – đánh giá được nhiều học giả nước ngoài nghiên cứu, tìm hiểu. Mặc dù, có các quan điểm, cách nhìn nhận khác nhau các tác giả đã đưa ra những định nghĩa khác khá khoa học góp phần vào lý luận của kiểm tra, đánh giá. Tài liệu trong nước Cùng với nhiều học giả nước ngoài, các học giả, các nhà nghiên cứu giáo dục nước ta cũng tìm hiểu và nghiên cứu khá sâu sắc về vấn đề kiểm tra – đánh giá. Theo Hà Thế Ngữ - Đặng Vũ Hoạt trong cuốn giáo trình giáo dục học tập I nhà xuất bản giáo dục học 1987 đã đưa ra các quan niệm về kiểm tra – đánh giá như sau “Kiểm tra – đánh giá tri thức, kỹ năng, kỹ xảo của học sinh là một khâu quan trọng của quá trình dạy học. Xét theo các cách thức thực hiện hệ thống của các khâu quan trọng của quá trình dạy học. Kiểm tra – đánh giá có thể xem xét như là một nhóm phương pháp dạy học”. Đồng thời hai ông còn nêu rõ ý nghĩa của việc kiểm tra – đánh giá các mặt khác. Theo Đức Minh trong bài “Một số vấn đề lý luận về việc kiểm tra – đánh giá học sinh” trong tạp chí Nghiên cứu giáo dục số 36 – 1975. Ông quan niệm “Kiểm tra và đánh giá là những khâu tất yếu của mọi quá trình hoạt động xã hội và là hai mặt gắn bó mật thiết với nhau của một vấn đề xác định chất lượng của sản phẩm hoạt động. Bởi vậy, đó là việc làm rất cần thiết và có ý nghĩa xã hội quan trọng”. Trong bài viết này mặc dù tác giả chưa đưa ra định nghĩa riêng biệt về kiểm tra – đánh giá, nhưng thể hiện quan điểm đánh giá chỉ có thể thực hiện được khi có kiểm tra. Còn theo PTS. Trần Kiều - Viện khoa học giáo dục với bài “Đổi mới đánh giá, đòi hỏi bức thiết của đổi mới phương pháp dạy học”. Trong tạp chí Nghiên cứu giáo dục số 11 – 1995, ông cho rằng “Kiểm tra – đánh giá là khâu cuối cùng, song cũng có thể là bước khởi đầu cho chu trình tiếp 5 theo với chất lượng mới hơn của cả một quá trình. Từ một phương diện khác có thể xem đánh giá là hoạt động nhằm rút ra những phán đoán về giá trị đạt được và những quyết định cần thiết trên cơ sở thông tin về số liệu thu thập được. Do đó, đánh giá không chỉ nhằm mục đích phân loại, sàng lọc, cũng không chỉ nhằm phát hiên kết quả mà còn phải tìm ra được các nguyên nhân đa dạng của một thực trạng nào đó”. Theo Nguyễn Thị Côi, trong các công trình của mình đã đi sâu nghiên cứu về vấn đề kiểm tra – đánh giá kết quả học tập Lịch sử như chươnng XIII trong Giáo trình phương pháp dạy học Lịch sử - tập 2, Nxb ĐHSP 2002, “Tài liệu hội nghị đổi mới phương pháp giảng dạy và học tập môn Lịch sử ở trường phổ thông trung học tháng 4 năm 1999” và trong cuốn “Một số vấn đề Lịch sử” trường ĐHSP Hà Nội, Nxb ĐHQG – 2001. Trong các công trình kể trên, tác giả đã đề cập đến những vấn lý luận cơ bản của kiểm tra – đánh giá và gợi mở phương hướng đổi mới hoạt động này trong dạy học Lịch sử ở trường phổ thông. Theo tác giả “Nếu thực hiện tốt khâu kiểm tra – đánh giá sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy học bộ môn”. Nhìn chung, các nhà giáo dục học đều thống nhất kiểm tra – đánh giá là một khâu quan trọng không thể thiếu được trong quá trình dạy hoc, nó là một yếu tố cần phải được chú ý khi đổi mới phương pháo dạy học vì kiểm tra, đánh giá có vị trí, ý nghĩa lớn đối với việc giáo dưỡng, giáo dục và phát triển. Ngoài ra, vấn đề kiểm tra – đánh giá cũng được các học viên, sinh viên tìm hiểu và nghiên cứu về mặt lý luận và thực tiễn của vấn đề này qua một số luận văn. Tuy nhiên, trong các công trình đó vẫn nằm trong phạm vi nhỏ mang tính lý thuyết, chưa đề cập tới việc đổi mới việc kiểm tra – đánh giá kết quả học tập của học sinh trong dạy học Lịch sử ở trường trung học phổ thông. 6 Tóm lại, vấn đề kiểm tra – đánh giá đã được nhiều nhà giáo dục và giáo dục Lịch sử ở trong và ngoài nước đề cập tới nhiều mức độ khác nhau. Song đều làm sáng tỏ Vai trò, vị trí của kiểm tra – đán giá, nội dung của kiểm tra – đánh giá, mối quan hệ mật thiết giữa kiểm tra – đánh giá…và xem đó là khâu không thể thiếu trong quá trình dạy học. Những lý luận trên là cơ sở quý báu giúp chúng tôi thực hiện đề tài. Qua tìm hiểu và nghiên cứu lịch sử vấn đề, tôi thấy có những ý kiến sau Hầu hết những công trình nghiên cứu của các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước đều nêu lên được những vấn đề lí luận quan trọng của việc kiểm tra, đánh giá nói chung và tự kiểm tra, đánh giá trong học tập Lịch sử của học sinh nói riêng. Tuy nhiên, đó mới chỉ là những lí luận chung, những lí luận cơ sở và nền tảng, còn những biện pháp cụ thể thì chưa thực sự được nghiên cứu, đi sâu tìm hiểu một cách cụ thể, nhằm biến những vấn đề lí luận đó gắn bó, phục vụ hiệu quả hơn công tác dạy học Lịch sử hiện nay ở các trường phổ thông. Vì vậy, “cái mới” của đề tài không phải nhằm đi sâu nghiên cứu lại những lí luận đã có ở phần trên, mà quan trọng hơn là trên cơ sở nền tảng lí luận sẵn có, người viết muốn hiện thực hoá những lí luận đó trở thành những biện pháp sư phạm cụ thể. Những biện pháp này sẽ được áp dụng trong một bài, một chương trình của một lớp học cụ thể thông qua phương pháp quan sát và thực nghiệm là chủ yếu để nhằm giúp cho giáo viên có được những gợi ý về phương pháp hướng dẫn học sinh tự kiểm tra, kiểm tra, đánh giá, giúp hình thành ở học sinh kĩ năng tự kiểm tra, đánh giá trong học tập bộ môn nói riêng và các môn học khác nói chung. Qua đó để khẳng định rằng những vấn đề lí luận trên là đúng đắn, khoa học và những biện pháp, cách thức tổ chức, hướng dẫn trên của giáo viên cho học sinh trong hoạt động tự kiểm tra, đánh giá một cách thường xuyên trong học tập Lịch sử được đề xuất trong đề tài vừa có giá trị lí luận, 7 vừa có giá trị thực tiễn cao nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học bộ môn và thực hiện mục tiêu đổi mới trong giáo dục hiện nay. 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI Đối tượng nghiên cứu chính của đề tài là những hướng dẫn của giáo viên bằng những biện pháp cụ thể giúp cho học sinh tự kiểm tra, đánh giá một cách thường xuyên quá trình học tập môn Lịch sử của mình ở trường phổ thông, mà cụ thể ở đây là học sinh lớp 10 với phần kiến thức Lịch sử thế giới. Như vậy, đối tượng nghiên cứu của đề tài có những khác biệt so với những công trình nghiên cứu trước đó – chủ yếu là những quan niệm, vai trò, ý nghĩa, cách thức tổ chức kiểm tra, đánh giá nói chung trong dạy học Lịch sử theo phương hướng đổi mới giáo dục hiện nay. Đối tượng nghiên cứu của đề tài có thể nói là một phần nhỏ trong vấn đề lớn – vấn đề kiểm tra, đánh giá. Tuy nhiên, với đối tượng nghiên cứu như trên, cho phép đề tài đi sâu vào những biện pháp cụ thể trong việc hướng dẫn học sinh tự kiểm tra, đánh giá trong học tập lịch sử. Đây có thể nói là một nội dung quan trọng trong phương hướng đổi mới giáo dục hiện nay, nhằm phát huy tính tích cực, chủ động của người học trên cơ sở những điều khiển, hướng dẫn của giáo viên. 4. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI Mục đích Mục đích nghiên cứu của đề tài là đề xuất những biện pháp nhằm hướng dẫn cho học sinh tiến hành tự kiểm tra, đánh giá trong học tập Lịch sử. Xuất phát từ những mục đích trên, phạm vi nghiên cứu chủ yếu của đề tài là khối học sinh ở các trường phổ thông, cụ thể ở đây là học sinh lớp 10 trong phần học Lịch sử thế giới. Lí do mà tôi chọn phạm vi nghiên cứu là học sinh lớp 10, bởi đây là giai đoạn đầu tiên của giáo dục phổ thông, vì vậy hướng dẫn các em kĩ năng tự kiểm tra, đánh giá trong học tập ở giai đoạn này rất quan trọng, là cơ sở cho các em học tập ở những giai đoạn tiếp theo. Phần kiến thức mà tôi lựa chọn là phần Lịch sử thế giới trong sách giái khoa lớp 10 chương trình chuẩn. Đây cũng là một mảng kiến thức quan trọng và đặc biệt đây là những kiến thức rất trừu tượng nên học sinh 8 rất khó nắm bắt, chưa kể đến việc tự học, tự kiểm tra, đánh giá việc học tập của học sinh. Chính vì lí do đó, mà cần những biện pháp hướng dẫn rất cụ thể của giáo viên, giúp cho học sinh tự kiểm tra, đánh giá việc học tập của mình đạt hiệu quả cao, nhằm nâng cao chất lượng dạy học bộ môn và phát huy năng lực tự học trong học tập của học sinh. Nhiệm vụ Để đạt được mục đích trên, đề tài phải giải quyết các nhiệm vụ sau - Tìm hỉểu lý luận về kiểm tra – đánh giá và tự kiểm tra – đánh giá về khái niệm, nội dung, yêu cầu, ý nghĩa, biện pháp và các hình thức kiểm tra – đánh giá và tự kiểm tra – đánh giá của học sinh. - Khai thác và nghiên cứu nội dung lịch sử thế giới lớp 10 chương trình chuẩn ở trường trung học phổ thông. - Điều tra, quan sát thực tế dạy học Lịch sử ở trường phổ thông. - Đề xuất biện pháp hướng dẫn học sinh tự kiểm tra – đánh giá trong học tập Lịch sử thế giới lớp 10 ở trường phổ thông. - Tiến hành khảo sát và thực nghiệm sư phạm để khẳng định tính khả thi của đề tài nghiên cứu. 5. CƠ SỞ PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Cơ sở lý luận Đề tài được thực hiên trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng về giáo dục và những vấn đề liên quan đến lý luận dạy học, Sử học, phương pháp dạy học Lịch sử và các tài liệu liên quan đến kiểm tra – đánh giá kết quả học tập của học sinh. Phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu lý thuyết Nghiên cứu các tác phẩm của các tác giả kinh điển, chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh bàn về giáo dục. Nghiên cứu các văn bản, nghị quyết của Đảng và Nhà nước, Bộ giáo dục và đào tạo liên quan đến đề tài. 9 Nghiên cứu các công trình của các nhà khoa học giáo dục, giáo dục Lịch sử viết về kiểm tra – đánh giá có liên quan đến đề tài. Nghiên cứu nội dung chương trình sách giáo khoa Lịch sử lớp 10 – THPT. Sử dụng phương pháp quan sát và thực nghiệm sư phạm Nghiên cứu, điều tra, khảo sát tình hình thực tiễn công tác kiểm tra – đánh giá kết quả học tập Lịch sử để thấy được thực tiễn của công tác kiểm tra, đánh giá ở trường phổ thông hiện nay. Tiến hành thực nghiệm sư phạm để đánh giá tính khả thi của việc sử dụng các phương pháp hướng dẫn học sinh tiến hành tự kiểm tra – đánh giá kết quả học tập phần Lịch sử thế giới của học sinh lớp 10 ở trường trung học phổ thông. 6. Ý NGHĨA CỦA LUẬN VĂN Ý nghĩa khoa học Kết quả nghiên cứu của đề tài góp phần là phong phú thêm về mặt lý luận cũng như thực tiễn của việc kiểm tra – đánh giá nói chung và tự kiểm tra – đánh giá nói riênng, khẳng định tầm quan trọng của việc kiểm tra – đánh giá kết quả học tập của học sinh trong dạy học Lịch sử. Đồng thời, đề xuất một số biện pháp nhằm hướng dẫn học sinh tiến hành tự kiểm tra – đánh giá kết quả học tập phần Lịch sử thế giới lớp 10 trong trường trung học phổ thông, giúp cho các em chuẩn bị tư thế tốt trước khi bước vào kì thi, qua đó nhằm nâng cao chất lượng dạy học nói chung và dạy học Lịch sử nói riêng. Ý nghĩa thực tiễn Một số biện pháp nhằm hướng dẫn học sinh tự kiểm tra – đánh gia kết quả học tập phần Lịch sử thế giới lớp 10 ở trường trung học phổ thông đưa ra trong luận văn sẽ giúp bản thân và đồng nghiệp vận dụng vào quá trình dạy học Lịch sử chung để nâng cao chất lượng dạy học bộ môn. Đồng thời, cung cấp cho học sinh những biện pháp tự học có hiệu quả thông qua việc tự kiểm tra, đánh giá kết quả học tập bộ môn Lịch sử Thế giới lớp 10 nói riêng và tiến tới hình thành năng lực và phương pháp tự học trong học tập nói chung. 10 [...]... động kiểm tra – đánh giá và làm sáng tỏ thực trạng của việc kiểm tra – đánh giá trong việc học tập Lịch sử ở trường phổ thông hiện nay Đề xuất các biện pháp hướng dẫn học sinh tiến hành tự kiểm tra – đánh giá trong học tập Lịch sử thế giới lớp 10 nhằm nâng cao chất lượng dạy học đối với bộ môn Lịch sử và đồng thời hình thành, phát triển năng lực tự học cho học sinh trong việc học tập ở trường trung học. .. học phổ thông 8 CẤU TRÚC CỦA LUẬN VĂN Ngoài Phần mở đầu, kết luận, các phụ lục, mục lục, tài liệu tham khảo, nội dung luận văn gồm hai chương Chương I Vấn đề kiểm tra – đánh giá kết quả học tập của học sinh trong dạy học Lịch sử ở trường trung học phổ thông Chương II Một số biện pháp giúp học sinh tiến hành tự kiểm tra, đánh giá trong học tập Lịch sử thế giới lớp 10 chương trình chuẩn ở trường Trung. .. động Hơn nữa, vai trò của việc tự kiểm tra, đánh giá của người học trong quá trình học tập cũng có tầm quan trọng như sự kiểm tra, đánh giá của thầy, cô đối với quá trình nhận thức của học sinh Tuy nhiên, sự khác biệt quan trọng ở đây là quá trình tự kiểm tra, đánh giá của học sinh trong quá trình học tập mang tính chủ động, giống như quá trình tự học, tự giác của học sinh trong việc tiếp thu kiến thức... đề kiểm tra, đánh giá của giáo viên và tự kiểm tra, đánh giá của học sinh trong dạy và học Trong thực tế, ở các trường phổ thông, phần lớn các giáo viên đều nhận thấy được tầm quan trọng của vấn đề kiểm tra, đánh giá và tự kiểm tra, đánh giá của học sinh vì vậy cũng ít nhiều đã có sự cải tiến nội dung kiểm tra – đánh giá, áp dụng thêm các hình thức kiểm tra hiện có bên cạnh kiểm tra truyền thống là tự. .. ở trường Trung học phổ thông 11 B PHẦN NỘI DUNG CHƯƠNG I VẤN ĐỀ HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ KIỂM TRA, ĐÁNH GÍA KẾT QUẢ HỌC TẬP TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG THPT I CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ 1 Cở sở xuất phát Mục tiêu của bộ môn Lịch sử Trong các môn học ở trường phổ thông, bộ môn Lịch sử có vị trí, ý nghĩa quan trọng, nó góp phần cùng các môn học khác góp phần “…giúp học sinh phát triển... để nâng cao chất lượng dạy học Kiểm tra – đánh giá nó không phải chỉ là công việc của giáo viên mà của cả học sinh Giáo viên kiểm tra – đánh giá kết quả học tập của học sinh Học sinh tự kiểm tra – đánh giá kết quả học tập của mình và kiểm tra – đánh giá lẫn nhau Kiểm tra là công việc trong đó diễn ra trong đó diễn ra quá trình tác động của người kiểm tra làm cho học sinh tự bộc lộ rõ khả năng của mình... lên lớp vì qúa trình đánh giá cung cấp cơ sở cho sự phán xét về giá trị Sự phán xét này cho phép giáo viên ra được những quyết định sư phạm tốt nhất Việc kiểm tra, đánh giá và tự kiểm tra, đánh giá của học sinh sẽ cung cấp cho giáo viên những thông tin “liên hệ ngược ngoài”, giúp cho người dạy nắm bắt được hoạt động dạy của mình Kiểm tra, đánh giá của giáo viên cùng với tự kiểm tra, đánh giá của học sinh. .. kiểm tra – đánh giá kết quả học tập của học sinh toàn diện về kiến thức, kết quả giáo dục và phát triển Đặc điểm nhận thức của học sinh trong học tập Lịch sử Quá trình nhận thức của học sinh cũng như quá trình nhận thức của nhà khoa học hay quá trình nhận thức có tính chất xã hội lịch sử cuar loài người, là quá trình phản ánh thế giới khách quan vào ý thức học sinh Quá trình nhận thức của học sinh. .. thức đó thành của bản thân mình trạng vấn đề hướng dẫn học sinh tự kiểm tra – đánh giá kết quả học tập ở trường THPT hiện nay Đối với giáo viên *Quan niệm Vấn đề kiểm tra – đánh giá và tự kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh từ lâu đã được các nhà lý luận dạy học, các giáo viên phổ thông quan tâm, chú ý Họ đều thừa nhận rằng một trong những biện pháp quan trọng để nâng cao chất... giáo dục tư tưởng, đạo đức, phẩm chất của học sinh Nó hình thành ở học sinh lòng tự tin, ý chí quyết tâm đạt kết quả cao trong học tập, lòng trung thực, tinh thần tập thể, ý thức giúp đỡ lẫn nhau trong học tập Giúp học sinh có lòng tin vào khả năng của mình, giáo dục cho học sinh tính trung thực và tính tự giác trong học tập, khắc phục tính chủ quan, tự mãn, ỷ lại tạo ra tâm thế động lực tích cực ở . dạy học Lịch sử ở trường phổ thông. - Đề xuất biện pháp hướng dẫn học sinh tự kiểm tra – đánh giá trong học tập Lịch sử thế giới lớp 10 ở trường phổ thông. . dạy học. Vì vậy, tôi mạnh dạn lựa chọn đề tài Hướng dẫn học sinh tự kiểm tra, đánh giá trong học tập lịch sử thế giới lớp 10 chương trình chuẩn ở trường - Xem thêm -Xem thêm Hướng dẫn học sinh tự kiểm tra, đánh giá trong học tập lịch sử thế giới lớp 10 chương trình chuẩn ở trường Trung học phổ thông, Hướng dẫn học sinh tự kiểm tra, đánh giá trong học tập lịch sử thế giới lớp 10 chương trình chuẩn ở trường Trung học phổ thông, , Tài liệu nước ngoài., Tài liệu trong nước, ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI 1. Mục đích, Đặc trưng của bộ môn Lịch sử ở trường phổ thông, Đặc điểm nhận thức của học sinh trong học tập Lịch sử, Đối với giáo viên Quan niệm, Đối với học sinh Quan niệm, Mục đích của kiểm tra – đánh giá và tự kiểm tra, đánh giá Chức năng của kiểm tra – đánh giá và tự kiểm tra, đánh giá, Đối với giáo viên, Ý NGHĨA CỦA LUẬN VĂN ĐÓNG GÓP CỦA LUẬN VĂN Mục tiêu, Biện pháp giúp học sinh tái hiện những điều đã học, Làm các bài tập do giáo viên yêu cầu, Nguyên tắc Phương pháp Thời gian thực nghiệm Đối tượng thực nghiệm Bài học được chọn biên soạn đề bài thực nghiệm Hướng dẫn thực nghiệm Phương pháp đánh giá kết quả thực nghiệm, Kết quả thực nghiệm Lịch sử là một môn học rất quan trọng. Học lịch sử, hiểu biết về lịch sử giúp chúng ta biết được giá trị đích thực trong cuộc sống. Thông qua lịch sử, chúng ta hiểu quá khứ, từ đó tự hào hơn về dân tộc, đất nước mình. Lịch sử là cốt cách, bản lĩnh, khí phách của cả dân tộc. Học lịch sử sẽ giúp hình thành nên lòng yêu nước và bản lĩnh văn sao học sinh "chê" sử?Lịch sử Việt Nam hay vô cùng. Lịch sử dân tộc chúng ta là những câu chuyện, những "bộ phim" dài tập đầy thú vị và hấp dẫn. Nhưng nghịch lý là dù rất hay, học sinh HS vẫn ít hứng thú với môn học này và kết quả môn lịch sử luôn là môn có kết quả thi thấp nhất trong kỳ thi THPT quốc gia và thi tốt nghiệp tiên, phải nhìn nhận chương trình và sách giáo khoa lịch sử của chúng ta quá khô cứng, thiên về những sự kiện và con số. Vì vậy có những HS rất thích học môn lịch sử, tìm tòi những kiến thức về lịch sử Việt Nam cũng như thế giới nhưng lại rất sợ phải làm bài kiểm tra và thi môn lịch sử vì các bài học dài lê thê, nhiều sự kiện và khô khan, khó nhớ. Suốt 12 năm học hiếm có các buổi học ngoại khóa, không có các buổi học thực tế tại các địa điểm lịch sử, chỉ có thầy đọc trò mấu chốt quan trọng khiến HS không hứng thú với môn lịch sử chính là cách truyền đạt kiến thức của thầy cô. Nếu ngay cả giáo viên cũng xem bộ môn này như những bài học thuộc lòng thì trách sao được HS thấy chán?Tất nhiên, để giảng dạy và truyền bá kiến thức lịch sử không đơn giản, nhất là trong điều kiện hiện nay, khi việc học tập của HS đang quá tải. Ở nước ngoài, môn lịch sử được gắn thêm với môn địa lý vì 2 môn này có sự liên hệ mật thiết với nhau, mỗi sự kiện, con người đều gắn với vùng đất. Để môn lịch sử trở nên hấp dẫn và dễ học hơn, giáo viên sẽ gắn kiến thức lịch sử chung với lịch sử địa phương, tổ chức thảo luận và tiến hành dã ngoại đến những địa điểm đó. Sự kiện lịch sử là trung tâm nhưng HS được khuyến khích đưa ra những ý tưởng, bình luận khác nhau về nguyên nhân, cách thức dẫn đến kết quả đó cũng như ý nghĩa của sự kiện lịch sử này đối với xã hội hiện tại. Nhờ đó, HS không cảm thấy học lịch sử là áp lực thuộc lòng, nhớ các sự kiện và cảm nhận được sự hấp dẫn, gần gũi từ các sự kiện lịch sinh Trường THCS - THPT Nguyễn Tất Thành, TP Hà Nội trong một giờ học lịch sử tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam Ảnh Tuấn SơnBiến lịch sử thành câu chuyện gần gũiCâu chuyện của chúng ta ở đây là làm thế nào môn lịch sử trở nên hấp dẫn và thu hút được sự quan tâm của HS, để HS chủ động lựa chọn môn lịch sử?Từ cách dạy lịch sử của nhiều nước trên thế giới, chúng ta cần biến những sự kiện lịch sử thành những câu chuyện gần gũi hơn, gắn với HS nhiều hơn, tạo điều kiện cho các em cùng sáng tạo lịch kiện lịch sử có thể là duy nhất nhưng chúng ta có thể chấp nhận những cách giải thích sáng tạo từ phía HS. Lịch sử cần cụ thể từ những câu chuyện, để những hiện vật kể câu chuyện của riêng nó và lắng nghe những thảo luận của HS; để những câu chuyện lịch sử được kể qua những địa danh, di tích, nhân chứng của địa tỉnh Quảng Ninh, TP Hải Phòng có thể học những bài học chống quân xâm lược Nam Hán của Ngô Quyền trên sông Bạch Đằng ở Quảng Yên Quảng Ninh hay Thủy Nguyên Hải Phòng. HS tỉnh Điện Biên học về chiến thắng Điện Biên Phủ trên chính trận địa năm xưa. HS Hà Nội có thể học được rất nhiều điều thú vị từ Hoàng thành Thăng Long, từ thành cổ hay là ngay từ các đài tưởng niệm có ở rất nhiều nơi... Ngoài ra, cần thường xuyên có những tiết học đưa HS đến các bảo thay đổi từ nội dung bài giảng, phương pháp truyền thụ; tư liệu dạy học phải phong phú hấp dẫn; cách ra đề kiểm tra đánh giá không quá nặng câu chữ... Giáo viên cần khích lệ HS tham gia bài học, hướng dẫn các em quan sát, phân tích hình ảnh, số liệu... và nêu lên suy nghĩ nhận thức của bản thân về sự kiện lịch sử được học. Việc đổi mới phải xuất phát từ người thầy; thầy cô nên xem mỗi tiết dạy lịch sử không chỉ đem đến kiến thức cho HS mà còn là cùng HS khám phá, đánh giá sự kiện lịch nhiên, chỉ đổi mới phương pháp giảng dạy thôi thì chưa đủ, cần phải đổi mới cả phương thức kiểm tra, đánh giá HS. Thay vì cho HS làm bài kiểm tra như truyền thống, hãy cho các em làm dự án, thuyết trình về một nhân vật lịch sử, một giai đoạn lịch sử tâm đắc..., HS sẽ thích thú hơn nhiều. Môn lịch sử cần được truyền tải theo cách hấp dẫn hơn để thu hút HS. Nhiều người làm nội dung trên YouTube, TikTok rất sáng tạo khi làm video với lời bình hấp dẫn, dàn dựng trẻ trung. Các video dạng trên rất thu hút được người xem, nhất là người trẻ và chúng ta hoàn toàn có thể học lịch sử được ở đó. Hướng đến sự hiệu quảHiểu biết kiến thức lịch sử đóng vai trò quan trọng trong sự tồn vong của quốc gia. Với một dân tộc giàu truyền thống dựng nước và giữ nước, thêm vào đó là tâm thức trọng đạo hiếu như Việt Nam, giáo dục lịch sử càng phải được chú năm qua, việc dạy và học lịch sử ở Việt Nam ít nhiều vẫn còn đặt nặng tính học thuộc lòng, đôi khi đặt nặng các chi tiết quá mức hơn là các bài học, thông điệp lớn từ các thăng trầm trong quá khứ của dân tộc. Người trẻ không hề quay lưng với lịch sử, mà chỉ lựa chọn cách tiếp cận hấp dẫn, phù hợp với họ. Điển hình trên mạng xã hội, nhiều bạn trẻ lập các nhóm, các trang chuyên tìm hiểu về y phục dân tộc Việt qua các thời kỳ, hay các câu chuyện lịch sử đối với họ là hay, thú vậy, lịch sử luôn giữ một vai trò nhất định, điều quan trọng là cách thức truyền đạt môn học này và mục tiêu hướng đến khi giáo dục lịch lịch sử thành môn học tự chọn không đồng nghĩa với việc chối bỏ môn lịch sử, mà đang đưa ra giải pháp mới nhằm đem những kiến thức này đến HS một cách dễ dàng và nhẹ nhàng hơn. Tuy nhiên, cần làm rõ cách thức giáo dục lịch sử trong bối cảnh hiện nay để cộng đồng không hiểu sai thành HS được cho phép từ bỏ hoàn toàn môn học ở lứa tuổi THPT đã bắt đầu hình thành ước mơ, nhận thức được nhu cầu cạnh tranh ở xã hội hay ngành nghề phù hợp. Chương trình giáo dục hiện đại cũng góp phần giúp các em khả năng tự tìm hiểu được sở trường của bản thân. Thêm vào đó, sự tư vấn từ các đoàn thể và cách suy nghĩ cởi mở hơn của các bậc phụ huynh trong vấn đề hướng nghiệp, các em có đủ cơ sở và khả năng để được chủ động hơn trong việc lựa chọn học theo nhu cầu và sở học hỏi lịch sử không cần phải cứng nhắc gói gọn trong chương trình giáo dục, điều này cần gắn liền và xuất hiện thường xuyên hơn trong cuộc sống và sinh hoạt hằng ngày. Với mạng lưới thông tin rộng khắp như hiện nay, các dự án truyền bá kiến thức về lịch sử trên internet là một phương thức đúng đắn. Các từ khóa, bài hát mang màu sắc dân tộc hay những đoạn phim ngắn về các sự kiện lịch sử Việt Nam cũng như lịch sử thế giới ngày càng gia tăng cả về chất lẫn lượng trên mạng xã hội, đây là bằng chứng đanh thép rằng sự quan tâm đến các vấn đề lịch sử vẫn luôn tồn tại. Đã đến lúc chúng ta phải thay đổi quan điểm về cách tiếp cận lịch sử. Thay vì chỉ bó hẹp cách áp đặt kèm theo thang điểm đánh giá trong nhà trường, phương pháp truyền đạt ở lĩnh vực này cần mang tính đại chúng và rộng rãi hơn. Hãy tập trung hơn vào hoạt động truyền cảm hứng và dẫn đường, từ đó mọi người và đặc biệt là thế hệ trẻ, sẽ tìm đến với lịch sử một cách tự nhiên, không gượng Quốc Hân Lê Như Tiến nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội Trải nghiệm sáng tạo môn Lịch sử là phương pháp học tập đang được đẩy mạnh thực hiện tại trường học. Qua đó, học sinh có cơ hội phát huy năng lực qua việc “học đi đôi với hành”, học để giải quyết các vấn đề thực tiễn trong cuộc sống. 1. Thế nào được gọi là học trải nghiệm sáng tạo môn lịch sử? Học trải nghiệm sáng tạo môn Lịch sử là hoạt động giáo dục đổi mới trong trường phổ thông. Dưới sự hướng dẫn của giáo viên, học sinh được chủ động khám phá kiến thức không chỉ trong sách vở với các hình thức đa dạng. Việc này giúp giảm bớt áp lực học tập, hình thành những phẩm chất tốt đẹp và phát triển năng lực chung cũng như năng lực chuyên biệt cho học sinh. Hoạt động trải nghiệm sáng tạo của học sinh THCS Trần Can Điện Biên tại khu di tích lịch sử Mường Phăng. 2. Tính cấp thiết của việc học trải nghiệm sáng tạo môn lịch sử Lịch sử có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc giáo dục, hình thành nhân cách, lòng yêu nước cho học sinh. Dù vậy, môn học này lại không được nhiều học sinh yêu thích, thường bị xếp vào nhóm “môn phụ, học thuộc lòng”. Nguyên nhân là do phương pháp giảng dạy mang tính một chiều, khối lượng kiến thức lớn nhưng chưa đa dạng về hình thức truyền tải. Tổ chức việc học trải nghiệm sáng tạo môn Lịch sử là việc làm cấp thiết, góp phần cụ thể hoá, làm sinh động kiến thức môn học. Qua đó, học sinh được học tập trong môi trường thực tiễn, trực tiếp tham gia các hoạt động để khám phá và chiếm lĩnh kiến thức. “Phiên tòa quốc tế xét xử tội ác chiến tranh của Mỹ tại Việt Nam” được sân khấu hóa với sự “nhập vai” xuất sắc của các học sinh THPT Đông Đô. 3. Lợi ích của việc học trải nghiệm sáng tạo môn lịch sử Nhiều trường học đã áp dụng phương pháp học trải nghiệm sáng tạo trong các giờ học chính khóa, hoạt động ngoại khóa và đạt được những kết quả tích cực. Ghi nhớ kiến thức dễ dàng hơn Ghi nhớ khối lượng kiến thức lớn từ lịch sử thế giới tới lịch sử Việt Nam luôn là điều không dễ dàng với bất kỳ học sinh nào. Khối lượng kiến thức lớn kéo dài từ quá trình hình thành trái đất sơ khai tới xã hội hiện đại, mỗi giai đoạn lịch sử có hàng nghìn cột mốc thời gian, nhân vật, sự kiện xảy ra,... Điều này đặt ra bài toán cho giáo viên trong việc truyền tải kiến thức sao cho dễ hiểu và học sinh trong việc hiểu sâu, nhớ lâu. Phương pháp học trải nghiệm sáng tạo môn lịch sử đã góp phần giải quyết bài toán trên. Giáo viên có thể thay đổi cách dạy môn lịch sử sinh động hơn thông qua các bộ phim hay hoạt động nhập vai,... trong các tiết học. Thông qua các bộ phim, sự kiện lịch sử được tái hiện chân thực bằng âm thanh, hình ảnh trực quan nên ghi nhớ tốt hơn so với việc đọc những câu chuyện kể lại trong sách vở. Hay với các hoạt động nhập vai diễn kịch, học sinh có cơ hội đặt mình vào bối cảnh lúc bấy giờ, suy nghĩ bằng quan điểm của nhân vật,… Từ đó, các em có thể nắm rõ bản chất của sự việc, không coi việc học như gánh nặng, tiếp nhận với niềm yêu thích thì hiệu quả học tập cũng tăng cao. Học sinh khối lớp 6, 7 của trường THCS Nam Hải trải nghiệm thực tế tại Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn. Các em có cơ hội tìm hiểu sâu hơn về lịch sử địa phương và phát triển các kỹ năng cần thiết trong sinh hoạt tập thể. Phát huy tính sáng tạo Với các hình thức tổ chức đa dạng như sân khấu hóa, kể chuyện bằng tranh, đi thực tế… học sinh có cơ hội vận dụng và phát triển tư duy sáng tạo. Chẳng hạn hình thức diễn kịch lịch sử, học sinh được tự mình xây dựng kịch bản, lên ý tưởng thực hiện, chuẩn bị đạo cụ, phân công công việc… Hay hoạt động thuyết trình về nhân vật lịch sử, rất nhiều học sinh đã triển khai qua cách làm độc đáo như thiết kế profile Facebook, quay vlog kể chuyện, dựng video mutex và phát triển trên nền tảng Tiktok... Khi tiếp cận với nội dung học tập mang tính thực tiễn cao như vậy, các em sẽ nhận thấy luôn có nhiều giải pháp khác nhau cho mỗi tình huống, mỗi vấn đề cần giải quyết. Học sinh còn được khuyến khích tìm kiếm, đưa ra giải pháp độc đáo của riêng mình trong các nhiệm vụ được giao khi tham gia các tiết học lịch sử. 4. Các hoạt động học trải nghiệm sáng tạo môn lịch sử Tổ chức hoạt động học trải nghiệm sáng tạo môn Lịch sử được tiến hành với nhiều hình thức phong phú. Nó có thể diễn ra ngay tại lớp học hay thông qua hoạt động ngoại khóa. Kể chuyện lịch sử bằng tranh Kể chuyện lịch sử bằng tranh là hoạt động tái hiện lại một sự kiện lịch sử dưới dạng hình vẽ. Ở dạng cơ bản, học sinh có thể tự tạo ra các sơ đồ cây sơ đồ tư duy hoặc sử dụng tư duy và khiếu thẩm mỹ để vẽ lại các nhân vật, mô phỏng các sự kiện. Ở hoạt động này, học sinh sẽ được chia thành các nhóm và tìm kiếm tài liệu về chủ đề được giao thông qua sách giáo khoa, mạng internet… Sau đó, các nhóm sẽ kể lại câu chuyện lịch sử dưới dạng tranh vẽ, ảnh cùng thông tin minh họa và trình bày trước lớp. Với chủ đề “Các nhân vật lịch sử Việt Nam trong thời kỳ Bắc thuộc”, học sinh khối 6, THCS Trung Nghĩa Hưng Yên đã tìm kiếm thông tin, hình ảnh và tái hiện lại câu chuyện của nữ tướng Hai Bà Trưng. Với mỗi chủ đề, học sinh không chỉ nắm được kiến thức cơ bản của môn Lịch sử mà còn biết vận dụng kiến thức các môn Địa lí, GDCD, Mĩ thuật để tiếp thu bài học. Điều này giúp các em củng cố, nâng cao khả năng kết hợp và linh hoạt vận dụng kiến thức đã học vào các tình huống học tập thực tiễn. Ví dụ với chủ đề “Các nhân vật lịch sử Việt Nam trong thời kỳ Bắc Thuộc”, học sinh khối 6 Trường THCS Trung Nghĩa Hưng Yên đã chia thành các nhóm, cùng nhau vẽ tranh, sưu tầm ảnh để tái hiện nhân vật, bối cảnh lịch sử. Kể chuyện lịch sử bằng tranh giúp khơi gợi, kích thích khả năng sáng tạo cho học sinh, giúp hoạt động học tập môn lịch sử trở nên nhẹ nhàng mà hiệu quả hơn. Việc chủ động tìm kiếm, xử lý và thuyết minh các thông tin giúp học sinh cảm nhận được công lao dựng nước của các nhân vật lịch sử Việt Nam. Từ đó, học sinh thể hiện những suy nghĩ, thái độ, việc làm cụ thể đối với việc giữ gìn, bảo vệ di tích lịch sử, xây dựng quê hương đất nước Tổ chức các trò chơi kiến thức lịch sử Với đặc trưng của bộ môn lịch sử, ở mỗi khối lớp các thầy cô giáo có thể xây dựng được một hệ thống trò chơi phong phú, đa dạng với nhiều tên gọi khác nhau, mục đích khác nhau. Hình thức tổ chức trò chơi thể vận dụng cho 1 tiết bài tập lịch sử, ngoại khóa, câu lạc bộ hoặc áp dụng để GV có thể củng cố bài học. Sau đây là một số trò chơi có thể vận dụng Điền sơ đồ trống Giáo viên chuẩn bị trước sơ đồ trống để học sinh điền nội dung. Trò chơi này dễ dàng áp dụng đối với các bài có liên quan tới tổ chức bộ máy nhà nước, đặc biệt là chương trình lịch sử 10. Điền lược đồ trống Giáo viên chuẩn bị lược đồ, sơ đồ trống trước hoặc nhà trường có sơ đồ không màu để học sinh điền kí hiệu của một chiến dịch, một cuộc khởi nghĩa. Trò chơi lịch sử giúp bầu không khí lớp học trở nên sôi động hơn, giảm bớt áp lực học tập và tăng khả năng ghi nhớ kiến thức cho học sinh. Ô chữ bí mật Giáo viên chuẩn bị hệ thống các ô trống theo chủ đề nhân vật, cụm từ tiêu biểu….. Học sinh tìm các chữ cái thích hợp để điền vào ô trống đã cho theo yêu cầu. Theo dòng lịch sử Trò chơi này dùng vào các tiết ngoại khóa, các tiết làm bài tập lịch sử để học sinh có điều kiện chuẩn bị và có thời gian thích hợp cho khâu tổ chức. Giáo viên chọn theo chủ đề lịch sử đã được học trước đó để học sinh tìm hiểu kĩ hơn. Trò chơi có thể áp dụng sau khi học xong một chương, một giai đoạn lịch sử. Ai là người nhớ sự kiện, nhân vật lịch sử nhiều nhất Giáo viên có thể áp dụng đối với các tiết làm bài tập lịch sử, các tiết ngoại khóa, phạm vi áp dụng được ở tất cả các khối lớp. Tuy nhiên, trò chơi này áp dụng phù hợp nhất sau khi học xong một giai đoạn lịch sử, một triều đại phong kiến, một hình thái cách mạng… Tại trường THPT Trần Văn Giàu TP. Hồ Chí Minh, các bạn học sinh lớp 10 được tiếp xúc với game Lịch sử dưới dạng hỏi đáp. Khoảng 200 câu hỏi từ dễ đến khó được trình bày dưới dạng trắc nghiệm. Nếu người chơi trả lời đúng thì mới vượt được chướng ngại vật và chơi tiếp. Game có thể sử dụng được trên máy tính hoặc trên điện thoại hệ điều hành Android. Game Lịch sử là công trình nghiên cứu của 2 học sinh mê lịch sử - Cao Tấn Sang và Trương Sử Khôi Nguyên - đã đạt giải Nhất cuộc thi cuộc thi Khoa học kỹ thuật dành cho học sinh trung học do Sở GD-ĐT tổ chức giữa tháng 1-2017. Hoạt động các trải nghiệm các nhân vật lịch sử dưới hình thức sân khấu hóa Hoạt động các trải nghiệm các nhân vật lịch sử dưới hình thức sân khấu hóa còn gọi là học Lịch sử thông qua kịch. Học sinh có thể xem các tiết mục kịch về nhân vật, sự kiện lịch sử hoặc tham gia nhập vai để thể hiện một nội dung lịch sử quan trọng. Hoạt động này giúp các em rèn luyện kỹ năng làm việc nhóm, xử lý tình huống, hiểu và yêu lịch sử dân tộc. Học sinh Tiểu học Lộc Thọ Nha Trang thích thú xem vở kịch “Anh hùng Thánh Gióng”. Hướng tới mục tiêu sinh động hoá môn lịch sử, CLB Lịch sử Trường THPT chuyên Lý Tự Trọng Cần Thơ đã tổ chức chương trình "Dấu ấn thời gian" với chủ đề "Anh hùng đất Việt". Các bạn học sinh có cơ hội hóa thân vào những nhân vật lịch sử như Trần Quốc Toản, công chúa An Tư, Nguyễn Trãi, vua Quang Trung, chị Võ Thị Sáu,… để hiểu thêm về bối cảnh lịch sử, ý chí, tinh thần của dân quân ta thời trước. Học sinh Trường THPT chuyên Lý Tự Trọng diễn vở "Nỗi lòng công chúa An Tư". Tham quan các di tích lịch sử, bảo tàng Tham quan các di tích lịch sử, bảo tàng là cách để học sinh “gặp lịch sử trực tiếp”. Những di tích, di vật sống cùng thời gian sẽ giúp các bạn hình dung được bối cảnh lịch sử, những sự kiện đã diễn ra, những con người đã kiên cường chiến đấu,… Trong không gian các khu di tích, học sinh được lắng nghe hướng dẫn viên kể lại câu chuyện gắn liền với các di tích, di vật. Đó có thể là quá trình hình thành công cụ bằng đá, những nền văn hóa được ghi dấu trên Trống đồng Đông Sơn,… Đồng thời, các em cũng được hướng dẫn ghi chép, chụp ảnh, quay video… để làm báo cáo sau khi buổi tham quan kết thúc. Hoạt động này không chỉ giúp học sinh mở rộng vốn kiến thức mà còn để các bạn hiểu rõ về một thời oanh liệt của dân tộc, biết trân trọng công lao của thế hệ cha anh. Đây cũng là cơ hội cho các em nhận thức sâu sắc hơn về trách nhiệm của bản thân với quê hương đất nước. Buổi tham quan, trải nghiệm Lịch sử tại Cổ Loa của học sinh Trường THCS Ngoại ngữ Hà Nội gắn với bài học Nhà nước Âu Lạc Lịch sử 6 và Truyền thuyết về An Dương Vương và Mị Châu, Trọng Thủy Ngữ văn 6 Phương pháp “Sử dụng di sản văn hóa tiêu biểu tại địa phương trong dạy học Lịch sử trong các trường phổ thông” đang được Trường THPT số 2 Bảo Thắng Lào Cai triển khai. Trong chuyến tham quan Đền Thượng, Đền Mẫu, Bảo tàng tỉnh Lào Cai và cột mốc biên giới Việt- Trung, các bạn học sinh vừa được nghe câu chuyện lịch sử, vừa được quan sát các di tích, di vật được trưng bày. Sau đó, các bạn học sinh chia thành từng nhóm và cùng nhau tổng hợp thông tin theo hướng dẫn của giáo viên. Thông qua buổi tham quan cùng những thông tin mà chính mình đã tự tìm hiểu và chắt lọc, học sinh sẽ phần nào thay đổi thái độ đối với môn học Lịch sử cũng như nâng cao ý thức, trách nhiệm bảo vệ giá trị văn hóa người xưa để lại. 5. Trải nghiệm học sáng tạo môn lịch sử tại FPT Edu Trải nghiệm học sáng tạo môn Lịch sử hiện đang được triển khai tại các trường học trên toàn quốc, đặc biệt là các đơn vị giáo dục phát triển theo mô hình trường học trải nghiệm như FPT Edu. Các trường Tiểu học, THCS, THPT FPT thuộc FPT Edu đã áp dụng nhiều phương pháp dạy và học sáng tạo để giúp môn lịch sử trở nên gần gũi và dễ hiểu, dễ nhớ hơn đối với các bạn học sinh “Bất tử cùng lịch sử” “Bất tử cùng lịch sử” là phương pháp dạy và học trải nghiệm sáng tạo ứng dụng công nghệ tại Trường THPT FPT Hòa Lạc. Giờ học thường bắt đầu bằng một trò chơi trên ứng dụng Quizlet. Học sinh sẽ trả lời câu đố liên quan tới Anh, Pháp, Mỹ – những quốc gia từng diễn ra các cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu để được gợi lại kiến thức từ tiết học cũ và hào hứng tiếp nhận kiến thức mới. Từ kiến thức mới tới các bài tập đều được xây dựng thành “nhiệm vụ” cho học sinh tự mình chinh phục. Ngoài tham khảo trong sách giáo khoa và ghi chép bài theo cách truyền thống, học sinh được tự do nghiên cứu tài liệu thông qua các ứng dụng trên máy tính. Bên cạnhđó, các bạn còn được thực hiện nhiệm vụ thiết kế poster, sách truyện về một chủ đề lịch sử cụ thể cho từng nhóm học sinh. Mỗi nhóm sẽ tự tạo ra sản phẩm xoay quanh một nhân vật, sự kiện lịch sử bất kỳ bằng các thao tác chèn text, hình ảnh... Phương pháp này giúp học sinh có sự chủ động hơn trong việc tiếp nhận kiến thức, còn giáo viên có thể theo dõi được toàn bộ quá trình học tập của học sinh không chỉ thông qua thành quả sau cùng. Triển lãm và thuyết trình về mô hình biển đảo Triển lãm và thuyết trình về mô hình biển đảo là phương pháp trải nghiệm môn Lịch sử được các bạn học sinh lớp 10 Trường THPT FPT Cần Thơ yêu thích. Dự án xây dựng mô hình biển đảo Việt Nam do chính tay học sinh thực hiện đã xóa đi rào cản của môn Lịch sử và phát huy tư duy sáng tạo, tinh thần làm việc nhóm cũng như ý thức bảo vệ biển đảo Việt Nam. Trải nghiệm sáng tạo môn Lịch sử giúp học sinh giảm tải áp lực học bài, phát huy năng lực tìm tòi và tinh thần làm việc nhóm. Học sinh được chia làm 33 nhóm, mỗi nhóm gồm 4 - 5 thành viên và tìm hiểu kiến thức Lịch sử Việt Nam từ thời kỳ khai sơ đến giữa thế kỉ XIX. Từ đó, các bạn sẽ thu thập, khai thác thông tin và thảo luận nhóm để xác định đề tài biển đảo của đất nước tại thời kỳ lịch sử mà mình lựa chọn. Tại buổi triển lãm, mỗi nhóm sẽ cử đại diện để thuyết minh về mô hình của mình và khẳng định chủ quyền biển đảo của Việt Nam qua từng thời kỳ lịch sử. Qua đó, học sinh có cơ hội nâng cao các kỹ năng mềm, vận dụng và tiếp thu kiến thức một cách hiệu quả hơn khi tự tay cùng nhau hoàn thành sản phẩm. Đồng thời, đây cũng là một hình thức giảng dạy có ý nghĩa nhằm nâng cao nhận thức trách nhiệm của mỗi học sinh về chủ quyền biển đảo mà Bộ môn Lịch sử mong muốn truyền tải. Học sinh được khuyến khích sử dụng các loại chất liệu tái chế nhằm nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, hướng đến sự phát triển bền vững trong định hướng giáo dục và giảng dạy. Tổ chức các hoạt động dạy và học sáng tạo môn lịch sử là điều kiện để học sinh bộc lộ khả năng, tinh thần tích cực, chủ động, sáng tạo và thay đổi cách nhìn nhận trong quá trình chiếm lĩnh kiến thức lịch sử. Để tìm hiểu thêm thông tin về phương pháp trải nghiệm sáng tạo môn lịch sử, bạn có thể xem tại đây. Nguồn ảnh Internet, FPT Edu 1. Liên kết sự kiện lịch sử với bản thân Lịch sử là môn học có nội dung khá nhiều các số liệu nên dễ khiến nhiều học sinh cảm thấy nản mỗi khi học. Vì vậy, để nhớ các mốc sự kiện, số liệu, các bạn nên hướng dẫn học sinh gắn những con số này với những điều quen thuộc trong cuộc sống như ngày của mình như sinh nhật của người thân, bạn bè, ngày đầu tiên nhập hoc.... Bên cạnh đó, giáo viên cũng khuyên học sinh nên chép lại các sự kiện, mốc thời gian sự kiện vào giấy ghi chú sau đó dán nó lên góc học tập, tường nhà, cửa ra vào, góc nấu ăn miễn là những vị trí dễ thấy, thấy thường xuyên nhất. Việc này giúp cho học sinh dễ nhớ hơn đọc trong sách giáo khoa. 2. Xâu chuỗi các sự kiện Với nhiều sự kiện bạn nên tìm cách xâu chuỗi với nhau, như vậy chỉ cần nhớ 1, học sinh sẽ nhớ sự kiện kia. Chỉ cần các bạn tìm ra cách thức liên kết 2 sự kiện ấy. Ví như ngày 27 tháng 1 1973 là ngày kí Hiệp định Pari, đảo lại, ngày 21 tháng 7 1954 là ngày kí Hiệp định Giơnevơ; Ngày 2 tháng 9 1945 Bác Hồ đọc bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ cộng hoà, đảo lại ngày 9 tháng 2 1930 là ngày nổ ra cuộc khởi nghĩa Yên Bái… 3. Tự xây dưng sơ đồ tư duy Sơ đồ tư duy môn Lịch Sử Đây được cho là phương pháp hiệu quả nhất, tiết kiệm thời gian và nhớ lâu nhất. Giáo viên nên hướng dẫn học sinh vẽ ra cho mình nhứng sơ đồ tư duy Lịch sử riêng. Để vẽ được sơ đồ tư duy hình cây cũng không khó khăn và thách thức học sinh. Gốc cây chính là ý chính của bài học, các ý nhỏ triển khi như những cành cây lớn, ý nhỏ nữa sẽ vẽ đâm ra như những nhánh cây. Theo lối tư duy tượng hình này giúp nhớ dễ dàng hơn, hình ảnh sẽ luôn được mường tượng ra trong đầu. 4. Xem phim tài liệu Phìm tài liệu về chiến tranh Việt Nam Khuyến khích các em xem phim tài liệu cũng là một cách dễ nắm bắt chính xác nhất các sự kiện lịch sử. Những chi tiết, hình ảnh sống động trên phim sẽ giúp người xem tiếp thu kiến thức lịch sử một cách nhẹ nhàng hơn, với ấn tượng mạnh hơn mà không hề cảm thấy khô khan như tiếp thu trên sách vở. 5. Tham gia các kỳ thi trắc nghiệm để hệ thống kiến thức Hãy thường xuyên kiểm tra kiến thức lịch sử của học sinh đến đâu bằng cách cho các em luyện thi thật nhiều với hệ thống trắc nghiệm trực tuyến trên website. Không chỉ bổ sung những kiến thức lịch sử còn hổng, việc luyện thi trên hệ thống trực tuyến còn giúp học sinh làm quen với nhiều dạng câu hỏi, tích lũy kinh nghiệm làm bài, biết cách phân bố thời gian hợp lý trong quá trình thi. Tuy nhiên phương pháp này có phần hạn chế là các đề thi trên website không được kiểm chứng và quy định nên hệ thống kiến thức có thể quá rộng, không phù hợp với trình độ học sinh, dễ khiến học sinh lạc hướng. Để khắc phục tình trạng này, giáo viên nên tự thiết lập hệ thống trắc nghiệm trực tuyến riêng cho mình. Đảm bảo lượng kiến thức vừa đủ và ngang tầm học sinh của mình. Hãy điền đầy đủ thông tin ở form tại đây, mọi vấn đề liên quan đến thiết kế và kỹ thuật sẽ được chúng tôi giải quyết. Giáo viên chỉ cần chuẩn bị nội dung là có ngay hệ thống trắc nghiệm của riêng mình hoàn toàn miễn phí cho học sinh luyện tập thả ga.

hướng dẫn học sinh tự học môn lịch sử